Καλβινισμός (Απόλυτος Προορισμός)

Ο Καλβινισμός είναι το έργο του Ιωάννη Καλβίνου (1509-1564), ενός Γάλλου μεταρρυθμιστή που είχε μόνιμη επιρροή σε διάφορους κλάδους του Προτεσταντισμού.

Όπως ο Λούθηρος πριν απ’ αυτόν, ο Ιωάννης Καλβίνος διασπάστηκε από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και βασίστηκε μόνο στη Βίβλο και όχι στο συνδυασμό της Γραφής και της παράδοσης. Μετά το θάνατο του Καλβίνου, οι οπαδοί του διέδωσαν αυτές τις πεποιθήσεις σε όλη την Ευρώπη και στις αμερικανικές αποικίες.

Στο κέντρο της καλβινιστικής θεολογίας βρίσκεται η παντοδύναμη κυριαρχία του Θεού στη πνευματική πορεία των ανθρώπων είτε προς την σωτηρία είτε προς την απώλεια. Βασικό στοιχείο της είναι το δόγμα του απόλυτου προορισμού, στο οποίο τονίζεται η παντοδύναμη κυριαρχία του Θεού, και η άποψη πως όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι ως προς την ανικανότητά τους να αποκτήσουν την σωτηρία τους με τα δικά τους έργα και δυνάμεις. Ο Ιωάννης Καλβίνος υποστήριζε ότι το σχέδιο του Θεού σχετικά με τη σωτηρία της ψυχής είναι επακόλουθο της Θείας Χάρης και επιτυγχάνεται μόνο δια της πίστεως και ότι ο Θεός πρέπει να είναι αντικείμενο σεβασμού.

Οι Καλβινιστές πιστεύουν ότι ο Θεός, ως κυρίαρχος, μπορεί να επέμβει στη ζωή του ανθρώπου. Κατά τον Καλβινισμό, οι άνθρωποι είναι είτε προγνωρισμένοι και προορισμένοι για αιώνια δόξα και τον παράδεισο, είτε προγνωρισμένοι και προορισμένοι για την αιώνια καταδίκη.

Ο Καλβινισμός ακολουθώντας την Προτεσταντική διδασκαλία, δέχεται μόνο την Αγία Γραφή, που τη θεωρεί αυθεντία, και απορρίπτει όσες παραδόσεις θεωρεί πως δεν συμφωνούν με αυτήν. Οι τελετές που δέχεται είναι η Θεία Ευχαριστία και το Βάπτισμα. Στον καλβινισμό βασίζονται οι Πρεσβυτεριανές και οι Αναμορφωμένες εκκλησίες.

Ο καλβινισμός μπορεί να εξηγηθεί απλά χρησιμοποιώντας το Αγγλικό ακρωνύμιο πέντε γραμμάτων (TULIP) ως εξής:

T – Total Depravity (Συνολική παραβίαση)

Η ανθρωπότητα είναι μολυσμένη από την αμαρτία σε κάθε πτυχή: στην καρδιά, στα συναισθήματα, στη θέληση, στο μυαλό και στο σώμα. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να εκλέξουν με την ελεύθερη θέληση τους τον Θεό. Ο Θεός πρέπει να παρέμβει μόνος του για να σώσει τους ανθρώπους.

Ο Καλβινισμός επιμένει ότι ο Θεός πρέπει να κάνει όλο το έργο της σωτηρίας μόνος του. Εκεινος θα επιλέξει τους ανθρώπους που θα σωθούν, θα τους αγιάσει καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής τους μέχρι να πεθάνουν και θα τους πάρει στον ουρανό ανεξάρτητα από τη θέληση τους. Οι καλβινιστές αναφέρουν πολλούς στίχους των Γραφών και εστιάζουν στη πεσμένη και αμαρτωλή φύση της ανθρωπότητας, όπως ο Μάρ 7: 21-23, Ρωμ 6:20 και 1 Κορ2:14.

U – (UnconditionalElection) Εκλογή άνευ όρων

Ο Θεός επιλέγει ποιος θα σωθεί. Αυτοί οι άνθρωποι ονομάζονται Εκλεκτοί. Ο Θεός τους εκλεγεί με βάση όχι τον προσωπικό τους χαρακτήρα ή τη πρόγνωση του μέλλοντος (προγνώριση), αλλά από την καλοσύνη και την κυριαρχία του.

Δεδομένου ότι ορισμένοι έχουν επιλεγεί για σωτηρία, οι υπόλοιποι που δεν έχουν επιλεγεί είναι καταραμένοι και προορισμένοι για την αιωνιότητα στην κόλαση ανεξάρτητα από το χαρακτήρα τους, τα έργα τους η τη θέληση τους.

L – Limited Atonement (Περιορισμένη Εξιλέωση)

Σύμφωνα με τον Ιωάννη Καλβινο, ο Ιησούς Χριστός πέθανε μόνο για τις αμαρτίες των εκλεκτών. Η υποστήριξη αυτής της διδασκαλίας προέρχεται από στίχους που λένε ότι ο Ιησούς πέθανε για “πολλούς”, όπως το Ματθ 20:28 και το Εβρ 9:28.

Εκείνοι που διδάσκουν τον “Καλβινισμό των τεσσάρων και όχι των πέντε σημείων”, πιστεύουν ότι ο Χριστός δεν πέθανε όχι μόνο για τους Εκλεκτούς αλλά για ολόκληρο τον κόσμο. Αναφέρουν αυτούς τους στίχους, μεταξύ άλλων: Ιωάν 3:16, Πράξ 2: 21,1 Τιμ 2: 3-4 και 1 Ιωάν 2: 2.

I – Irresistible Grace – Ακαταμάχητη Χάρη

Ο Θεός φέρνει τους Εκλεκτούς του στη σωτηρία, μέσω μιας εσωτερικής κλήσης, στην οποία είναι ανίσχυροι να αντισταθούν. Το Άγιο Πνεύμα τους δίνει χάρη, μέχρι να μετανοήσουν και να αναγεννηθούν.

Οι καλβινιστές υποστηρίζουν αυτό το δόγμα με εδάφια  όπως το Ρωμ 9:16, Φιλιπ 2: 12-13, και Ιωάν 6: 28-29.

P – Perseverance of the Saints (Διατήρηση σωτηρίας ή αιώνια ασφάλεια)

Ο εκλεγμένος σωσμένος δεν μπορεί να χάσει τη σωτηρία του, είπε ο Καλβίνος, διότι η σωτηρία είναι έργο του Θεού Πατρός, του Σωτήρα  Ιησού Χριστο. και του Αγίου Πνεύματος. Το έργο του παντοδύναμου Θεού, δεν μπορεί να αποτραπεί.

Τεχνικά λοιπόν, είναι ο Θεός που διατηρει τη σωτηρία, όχι οι ίδιοι οι άγιοι και αυτό γίνεται πάλι ανεξάρτητα από τη θέληση τους. Το δόγμα του Καλβίνου για την διατήρηση της σωτηρίας, είναι σε αντίθεση με τη θεολογία του Λουθηρανισμού που συμφωνεί με τον Καθολικισμό και την Ορθοδοξία ότι οι άνθρωποι μπορούν να χάσουν τη σωτηρία τους.

Οι καλβινιστές υποστηρίζουν την αιώνια ασφάλεια με στίχους όπως το Ιωά 10: 27-28, Ρωμ 8: 1, 1 Κορ 10:13 και Φιλιπ 1: 6

Ο Καλβινισμός είναι μια διδασκαλία η οποία φανερώνει ένα Θεό Κυρίαρχο μεν, αλλά που ταυτόχρονα επιβάλλει το θέλημά του στον άνθρωπο, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του το ελεύθερο θέλημα του. Φανερώνει δηλαδή έναν Θεό που “καταπίνει το θέλημα του ανθρώπου” και παραβιάζει με το ζόρι την ελεύθερη βούληση του για να τον σώσει, χωρίς εκείνος να μπορεί να αντισταθεί στην μονομερή απόφαση του να τον σώσει.

Ο Θεός θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι (Α’ Τιμ 2:4). Δεν είναι λοιπόν δυνατόν ταυτόχρονα να αποκλείει μονομερώς ορισμένους από τη σωτηρία, διότι αυτό είναι αντιφατικό. Δεν είναι δυνατόν ο Θεός να αφαιρεί μονομερώς την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου, να τον καθιστά ανίκανο να επιλέξει μόνος του και μετά να απαιτεί σχέση αγάπης μαζί του. Μια μηχανή ούτε αγαπά ούτε αγαπιέται. 

Αρμινιανισμός (σχετικός Προορισμός)

O Αρμινιανισμός είναι Χριστιανικό Προτεσταντικό θεολογικό κίνημα που πιστεύει, σε αντίθεση με τον Καλβινισμό, ότι ο άνθρωπος σώζεται από τον Θεό με την ελεύθερη όμως, θέλησή του. Ο ρόλος της Θείας Πρόνοιας είναι μονάχα καθοδηγητικός και η πίστη δεν μπορεί να αποκτηθεί με ανθρώπινες δυνάμεις. Επίσης πιστεύει πως η αληθινή πίστη είναι αυτή που εκδηλώνεται με αγαθές πράξεις, ενώ η πτώση των πρωτόπλαστων Αδάμ και Εύας προήλθε από την ελεύθερη θέλησή τους, με αποτέλεσμα την απώλεια της αρχικής ευτυχίας και δικαιοσύνης, όχι όμως και την τάση του ανθρώπου προς το καλό και αγαθό.

Ιδρυτής του Αρμινιανισμού υπήρξε ο Ολλανδός θεολόγος Ιάκωβος Αρμίνιος. Ο Αρμινιανισμός καταδικάστηκε από τις Συνόδους Ντόρντρεχτ της Ολλανδίας (1618-1619) και Αλλαί της Γαλλίας (1610). Η Αρμινιανιστική θεολογική σκέψη έχει επηρεάσει Χριστιανικά κινήματα όπως ο Μεθοδισμός και ο Πεντηκοστιανισμός

Πρώτα η προγνώριση, μετά ο Προορισμός

Στην ποικιλία του Σώματος του Χριστού, υπάρχουν όλα τα είδη των συνδυασμών Καλβινισμού (απόλυτος προορισμός) και Αρμινιανισμού (σχετικός προορισμός και ευθύνη του πιστού). Υπάρχουν Καλβινιστές των πέντε σημείων και Αρμινιανιστές των πέντε σημείων, και την ίδια στιγμή Καλβινιστές των τριών σημείων και Αρμινιανιστές των δύο σημείων. Πολλοί πιστοί καταλήγουν σε κάποιο είδος συνδυασμού των δύο θεωριών. 

Η αλήθεια είναι ότι όποτε ο άνθρωπος επιχειρεί να εξηγήσει κάτι που είναι ανεξήγητο, πέφτει σε διάφορες παγίδες και σφάλματα. Ο άνθρωπος είναι αδύνατο να συλλάβει με τη διάνοια εντελώς μια έννοια σαν αυτή. 

1. Ναι, ο Θεός είναι απόλυτα κυρίαρχος και γνωρίζει τα πάντα. 
2. Ναι, οι άνθρωποι καλούνται να πάρουν μια ειλικρινή απόφαση να θέσουν την πίστη τους στο Χριστό για σωτηρία. 

Ρωμ 8:29  διότι όσους προεγνώρισε, τούτους και προώρισε συμμόρφους της εικόνος του Υιού αυτού, διά να ήναι αυτός πρωτότοκος μεταξύ πολλών αδελφών· 30  όσους δε προώρισε, τούτους και εκάλεσε, και όσους εκάλεσε, τούτους και εδικαίωσε, και όσους εδικαίωσε, τούτους και εδόξασε. 

Ο Θεός, ως παντογνώστης, πρώτα γνωρίζει τους ανθρώπους, αν δηλαδή θα σωθούν ή όχι – προγνωρισμός) και μετά τους προορίζει σύμφωνα με τις δικές τους επιλογές που έγιναν με βάση την ελεύθερη επιλογή τους στο ανθρώπινο επίπεδο. 

Ο Θεός μας λειτουργεί έξω από τον δικό μας χωροχρόνο και την ύλη. Στο δικό του επίπεδο, είναι απολύτως κυρίαρχος και παντογνώστης. 

Κανένας δεν μπορεί να εμποδίσει τον Θεό να είναι απολύτως παντογνώστης του παρελθόντος, του παρόντος αλλά και του μέλλοντος, χρόνους στους οποίους ο Θεός βρίσκεται ταυτόχρονα. Ας θυμηθούμε τη φράση του Κυρίου (Ιωα 8:58)  Είπε προς αυτούς ο Ιησούς· Αληθώς, αληθώς σας λέγω· Πριν γείνη ο Αβραάμ, εγώ είμαι. Δεν λέει “εγώ ήμουν”, αλλά “εγώ είμαι” φράση που δηλώνει την ύπαρξη του Χριστού έξω από το χρόνο όπως τον αντιλαμβανόμαστε εμείς. 

Εμείς, τα πλάσματά του, στο δικό μας επίπεδο έχουμε τη δική μας ευθύνη να επιλέξουμε την αγαθή μερίδα, άσχετα αν ο Θεός γνωρίζει ποιά θα είναι η ελεύθερη μας επιλογή.

Δημήτριος Δαλιάνης